წმიდა მოციქულთასწორი მეფე კონსტანტინე I დიდი (IVს.)

ხსენება 21 მაისი (3 ივნისი)
წმიდა მეფის, მოციქულთასწორის კონსტანტინეს მამა კეისარი კონსტანცი ხლორუსი იყო, დედა - წმიდა ელენე. რომის მომავალი იმპერატორი კონსტანტინე ქრისტიანული სარწმუნოებისადმი პატივისცემით იზრდებოდა. კონსტანცი ხლორუსი არ დევნიდა ქრისტიანებს. მამის გარდაცვალების შემდეგ კონსტანტინე აირჩიეს გალიისა და ბრიტანეთის იმპერატორად. ახალმა იმპერატორმა უპირველეს ყოვლისა, აღმსარებლობის თავისუფლება მიანიჭა ქრისტიანებს. წარმართმა მაქსიმიანე გალერიუსმა და მაქსენტიმ მოიძულეს იმპერატორი და აღდგნენ მის წინააღმდეგ, მაგრამ წმიდა კონსტანტინემ ღვთის შემწეობით დაამარცხა მოწინააღმდეგეები. წმიდანი უფალს ევედრებოდა, ზეცით მოეცა ნიშანი, რომელიც მის მომხრეებს გაამხნევებდა ბრძოლის წინ. მართლაც, ცაზე გამოჩნდა მოელვარე ჯვარი წარწერით: „ამით სძლევ“. რომის იმპერიის დასავლეთი ნაწილის ერთპიროვნულ მმართველად გახდომის შემდეგ, 313 წელს იმპერატორმა მილანში გამოსცა ედიქტი რწმენის შემწყნარებლობის შესახებ, 323 წელს კი, როცა სრულიად რომის იმპერატორი გახდა, მილანის ედიქტი გაავრცელა მთელს იმპერიაში, რითაც სამასწლიანი დევნის შემდეგ ქრისტიანებს საშუალება მიეცათ თავისუფლად ეღიარებინათ სარწმუნოება.
წარმართობისაგან განდგომის შემდეგ წმიდა კონსტანტინემ იმპერიის დედაქალაქი ბიზანტიაში გადაიტანა, რომელსაც შემდეგ კონსტანტინეპოლი ეწოდა. იგი ყოველნაირად ეხმარებოდა ეკლესიას, აშენებდა ტაძრებს, ზრუნავდა სამღვდელოებაზე, იმპერატორს სურვილი ჰქონდა, მოეძებნა ცხოველსმყოფელი ჯვარი, რომელზეც გაკრული იყო უფალი ჩვენი იესო ქრისტე. ამ მისიით მან იერუსალიმში გაგზავნა დედა. ჯვარი სასწაულებრივად აღმოაჩინეს 326 წელს და ბიზანტიაში წააბრძანეს.
წმინდა კონსტანტინე დიდის სახელს უკავშირდება პირველი მსოფლიო საეკლესიო კრების მოწვევა 325 წელს, რომელმაც დაგმო ეკლესიის წიაღში გაჩენილი ცრუ სწავლებები და მიიღო რწმენის სიმბოლო – მრწამსი.
ისტორიული წყაროების თანახმად, კონსტანტინე ამ დროს ჯერ კიდევ არ იყო ნათელღებული. იგი მოინათლა სიცოცხლის ბოლო წლებში. გარდაიცვალა სულთმოფენობის დღეს, 337 წელს.